Legnica (stacja kolejowa)

---

Ruch pasażerski

Na stacji kolejowej w Legnicy odbywa się intensywny ruch pasażerski, co znajduje odzwierciedlenie w rocznych statystykach dotyczących wymiany pasażerów. W poniższej tabeli przedstawiono dane dotyczące liczby pasażerów w kolejnych latach, które ilustrują zmiany w korzystaniu z usług kolejowych w tym regionie.

Rok	Roczna wymiana	Dzienna wymiana pasażerska	Lokalizacja w Polsce
2017	2 480 000	6 800	34
2018	2 120 000	6 400	42
2019	2 340 000	6 400	44
2020	1 430 000	3 900	45
2021	1 790 000	4 900	41
2022	2 379 000	6 500	40
2023	2 591 500	7 100	42

Położenie

Stacja kolejowa w Legnicy zlokalizowana jest w centralnej części miasta, pomiędzy ulicami Dworcową a Ścinawską, w bliskim sąsiedztwie Starego Miasta. Oddalona jest o około kilometr od Rynku, co czyni ją dogodnym punktem komunikacyjnym dla osób odwiedzających tę część Legnicy.

Administracyjnie, stacja ta należy do województwa dolnośląskiego, a miasto, w którym się znajduje, ma status powiatu.

Najwyższa część stacji usytuowana jest na wysokości 115 metrów nad poziomem morza.

Historia

Geneza węzła legnickiego

Linia Wrocław-Berlin (Kolej Dolnośląsko-Marchijska)

Kolejnictwo w Niemczech, które zaczęło się rozwijać już w latach 30. XIX wieku, początkowo opierało się na działalności prywatnych przedsiębiorstw. Były to towarzystwa kolejowe, którym przyznawano koncesje przez władze państwowe. W związku z tym, powstanie stacji w Legnicy zbiegło się z realizacją projektu budowy linii kolejowej z Wrocławia do Berlina, zleconym przez jedno z takich przedsiębiorstw – Kolej Dolnośląsko-Marchijską.

Już w 1830 roku, pięć lat po wprowadzeniu pierwszej publicznej linii kolejowej na Wyspach Brytyjskich przez Georga Stephensona, pojawiły się liczne propozycje dotyczące połączenia Wrocławia z Berlinem. W tym okresie złożono m.in. projekty Doussiera, Steina oraz plan wrocławski przedstawiony przez Towarzystwo Kolei Śląsko-Saksońskiej, które uwzględniały trasę przez Legnicę. W 1843 roku, z inicjatywy konkurujących przedsiębiorców, pruskie ministerstwo finansów zorganizowało konferencję, na której powołano Towarzystwo Kolei Dolnośląsko-Marchijskiej, które uzyskało koncesję na budowę połączenia Wrocław – Frankfurt nad Odrą, skąd istniało już połączenie z Berlinem.

Realizacja połączenia rozpoczęła się 28 sierpnia 1843 roku i posiadała imponujące tempo, a odcinek do Legnicy został ukończony zgodnie z planem w 1844 roku. Stacja została oddana do użytku 18 października 1844 roku. Pierwsze połączeniem otwartym w 1845 roku było to z Legnicy do Bolesławca, które nastąpiło 1 października, a do Frankfurtu nad Odrą – 1 września 1846 roku.

Latem 1844 roku rozpoczęto również budowę odnogi kolei do Zgorzelca, co umożliwiło połączenie systemów kolejowych Śląska i Saksonii. Odcinek od stacji w Węglińcu do Jędrzychowic został otwarty 15 listopada 1846 roku, a połączenie z Görlitz udało się osiągnąć 1 września 1847 roku.

Linia Bałtyk-Adriatyk (Kolej Wrocławsko-Świdnicko-Świebodzicka)

Połączenie kolejowe Legnicy zostało wzbogacone o nową trasę ze Strzegomia, która została zbudowana przez Towarzystwo Kolei Wrocławsko-Świdnicko-Świebodzickiej. Była to część większej inwestycji mającej na celu utworzenie magistrali kolejowej w kierunku portów morskich na wybrzeżu. Otworzenie odcinka Strzegom – Legnica odbyło się 16 grudnia 1856 roku. Powstała trasa przez Jawor do Dzierżoniowa stała się przejezdna, natomiast w początkowym okresie kończyła się w Czerwieńsku, co ograniczało transport do pobliskich miejscowości.

Jednak plany rozbudowy na północ od Legnicy spotkały się z opozycją ze strony Kolei Dolnośląsko-Marchijskiej, która obawiała się konkurencji. Do budowy nowej linii zezwolono dopiero na przełomie lat 60. i 70. XIX w., gdyż wcześniejsze starania o utworzenie połączenia z Pomorzem zostały wstrzymane. Kolej Wrocławsko-Świdnicka oddawała kolejno odcinki w kierunku północnym, aż do Szczecina, który osiągnięto 15 maja 1877 roku.

Pierwotne plany dotyczące trasy w kierunku Świnoujścia zostały zmienione. W latach 1872-1874 zbudowano za to alternatywne połączenie z Wrocławia, które zostało oddane do użytku 1 sierpnia 1874 roku.

Linia kolejowa Legnica-Mirsk

W końcu XIX wieku stagnacja w obszarze kolejnictwa i odpływ ludności do większych miast stały się jednym z czynników prowadzących do decyzji pruskiego Landtagu. W 1882 przeznaczono środki na budowę linii między Mirskiem a Legnicą. Odcinki otwierano sukcesywnie, a zakończenie budowy nastąpiło 1 stycznia 1884 roku. Odcinek, który połączył Legnicę ze Złotoryją, otwarto 15 października 1884 roku, co miało na celu wspieranie transportu produktów rolnych oraz surowców budowlanych.

Początki kolei w Legnicy – pierwszy legnicki dworzec

Budynek pierwszego legnickiego dworca, który do dzisiaj istnieje, został zbudowany na wzór dworca w Bolesławcu i oddany do użytku 18 października 1844 roku. Projekt wykonany przez Juliusa Mangera okazał się trafiony i przez blisko 40 lat budynek ten pełnił swoją rolę, zanim nastał czas na jego wymianę.

Rozwój węzła – drugi legnicki dworzec

Wraz z rozwojem węzła legnickiego, pojawiła się potrzeba budowy nowego, większego dworca. W 1880 roku oddano do użytku nowy obiekt z tunelami łączącymi go z miastem. W 1898 roku dworzec zyskał połączenie tramwajowe z dalszymi rejonami Legnicy. Pod koniec lat 20. XX wieku w stacji przeprowadzono szereg modernizacji oraz adaptacji do nowych realiów.

Modernizacja węzła – trzeci legnicki dworzec

Przełom wieków zaowocował kolejnymi zmianami. W latach 1912-1929 trwała modernizacja węzła. Zbudowano nowy budynek dworcowy, który otwarto w grudniu 1929 roku. Uroczystości towarzyszyła przeszkodzenie historycznej hali peronowej. Budynek przetrwał do dziś, stając się znaczącym punktem na legnickiej mapie kolejowej.

Lata powojenne

Po II wojnie światowej, szlak kolejowy przeszedł na szeroki tor i znalazł się pod administracją radziecką. Władze Polskie przejęły kontrolę nad nie tylko liniami, ale także nad stacją, co miało wpływ na kształtowanie się nowego układu kolejowego. W latach 80. kontynuowano modernizacje oraz elektryfikację tras, a w 2004 roku zmodernizowano tory na peronach. Zmiany powodowały, że charakter dworca ulegał modyfikacjom, a w kolejnych latach widoczny był spadek znaczenia stacji, co zaowocowało ograniczeniem usług, jednakże pojawiły się nowe funkcje, jak na przykład parking dla klientów.

W bieżącym wieku, w wyniku zmiany gospodarczej i biedniejszego statusu dworca, w Legnicy wprowadzono kilka usprawnień, ze szczególnym uwzględnieniem dworca kolejowego w Bolesławcu oraz Polskich Kolei Państwowych, Przewozy Regionalne, PKP Intercity, a także Koleje Dolnośląskie.

Linie kolejowe

Stacja kolejowa w Legnicy to ważny węzeł komunikacyjny, obsługujący kilkanaście linii, w tym międzynarodową linię E30. Warto wiedzieć, że z tego punktu startują, przebiegają lub kończą swoją trasę następujące linie:

• 137 Katowice – Legnica (283,905 km),
• 275 Wrocław Muchobór – Gubinek (E30; d. Wrocław Muchobór – Guben; 65,113 km),
• 284 Legnica – Jerzmanice Zdrój (d. Legnica – granica państwa; 0,000 km),
• 289 Legnica – Rudna Gwizdanów (0,241 km).

Pod względem infrastruktury, układ torowy obejmuje dziewięć torów przy peronach. Dodatkowo znajdują się grupy torów odstawczych tuż za czwartym peronem oraz towary, które są umiejscowione w strefach odpowiednich dla lokomotywowni i magazynów. Posiada też tor rozrządowy z górką rozrządową, co znacznie usprawnia operacje przeładunkowe i transportowe.

Infrastruktura

Dworzec kolejowy i hala peronowa

Budynek dworca usytuowany jest przy ul. Dworcowej 5, znajdując się po południowej stronie torów. Wejście główne prowadzi od pl. Dworcowego oraz ul. Kolejowej (w kierunku południa), a dodatkowe wejście zlokalizowane jest od ul. Dworcowej. Budynek dworca, który wznosi się ponad poziom ulic, łączy z peronami przejście podziemne – wyjścia na perony od strony zachodniej, a także drugi tunel prowadzący do ul. Ścinawskiej, który łączy perony z obecnie nieczynną stacją Legnica Północna.

Aktualna konstrukcja dworca została zbudowana w latach 1927–1929 na podstawie projektu, który stworzył L. Mattheus. Uroczystość otwarcia miała miejsce 7 grudnia 1929 roku. Z punktu widzenia architektury, jest to nie tylko przykład budownictwa modernistycznego, ale także ukazuje charakterystyczne cechy stylu ekspresjonistycznego. Do budynku dworca przylega hala peronowa, która jest stalową konstrukcją z główną nawą krytą trójprzegubowymi łukami Tudora (dźwigary blachownicowe) o rozpiętości wynoszącej około 46 m. Ta hala jest ulubionym nawiązaniem do rozwiązań zastosowanych na dworcu Hamburg Hauptbahnhof i stanowi jedną z trzech historycznych hal peronowych w Polsce, obok tych na stacjach Wrocław Główny oraz Bytom. W 1987 roku dworzec został wpisany do rejestru zabytków.

Przez niemal 80 lat legnicki dworzec nie przeszedł większych renowacji, aż do lat 2012–2013, kiedy to dokonano modernizacji gmachu. W marcu 2018 roku PKP Polskie Linie Kolejowe zawarły umowę z Grupą Ferwaterm na modernizację stacji, która obejmowała m.in. przebudowę peronów nr 3 i 4, montaż wind na czterech peronach, oraz remont głównego tunelu i zadaszenia. Prace remontowe rozpoczęto latem roku następnego.

Pozostała infrastruktura

Na terenie stacji dostępne są również:

• magazyny ekspedycji, towarowe oraz place ładunkowe,
• lokomotywownia,
• nieużywana wieża wodna,
• 5 nastawni.

Połączenia kolejowe

Na podstawie rozkładu jazdy z dnia 13 grudnia 2020 roku, stacja Legnica jest obsługiwana przez różnorodne pociągi, co przyczynia się do jej znaczenia w regionalnym systemie transportowym.

Przewoźnik	Stacja docelowa	_	Przewoźnik	Stacja docelowa
Koleje Dolnośląskie	Bielawa Zachodnia Duszniki-Zdrój Forst Lausitz Głogów Görlitz Jelcz-Laskowice Kamieniec Ząbkowicki Kłodzko Miasto Kudowa-Zdrój Lubań Śląski Lubin Międzylesie Węgliniec Wrocław Główny Zgorzelec Żary		PKP Intercity	Berlin-Charlottenburg Berlin Hauptbahnhof Białystok Jelenia Góra Kraków Główny Lublin Główny Przemyśl Główny Szczecin Główny Szklarska Poręba Górna Świnoujście Warszawa Wschodnia Wien Hauptbahnhof Wrocław Główny Zgorzelec Zielona Góra Główna

---

Oceń: Legnica (stacja kolejowa)

---