Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy

---

Okres impresariatu

Budowla teatru w Legnicy została zaprojektowana przez Carla Ferdinanda Langhansa młodszego, który był również autorem gmachu Opery Wrocławskiej. Teatr został wzniesiony w miejscu, gdzie niegdyś znajdowały się sukiennice, a jako pierwowzór tej budowli posłużył pałac Strozzich we Florencji. Uroczystość otwarcia miała miejsce 25 grudnia 1842 roku, kiedy to na scenie wystawiono sztukę Friedricha Halma pt. Syn puszczy (Der Sohn der Wildnis).

W pierwszych miesiącach działalności teatru zainteresowanie spektaklami było tak duże, że władze zdecydowały się na skierowanie żołnierzy z lokalnego garnizonu, aby zapewnić porządek w trakcie przedstawień. Mimo tych działań dochodziło do incydentów, często związanych z awanturami i wybijaniem szyb.

Przez niemal całe pierwsze stulecie działalności w nowym gmachu teatr nie dysponował stałym zespołem artystycznym i opierał swoją działalność na gościnnych występach (impresariacie). Na scenie teatrów legnickich można było zobaczyć zarówno klasyczne przedstawienia teatralne, jak i opery oraz operetki.

W latach 1891–1893 budynek przeszedł szereg przekształceń, aby spełniać ówczesne normy przeciwpożarowe; w tym czasie zainstalowano m.in. drogi ewakuacyjne oraz żelazną kurtynę. Kolejna modernizacja miała miejsce w latach 1938–1939, co przyczyniło się do dalszej poprawy bezpieczeństwa i funkcjonalności teatru.

Teatr wielodziałowy

W 1933 roku w Legnicy rozpoczęła działalność publiczna scena wielodziałowa, która działała pod kierownictwem intendenta. W latach 1938–1943 na czoło tej instytucji wysunął się Richard Rückert. W tym okresie repertuar obejmował nie tylko lekkie farsy oraz operetki, ale również poważniejsze dramaty i opery, w tym monumentalne dzieła Wagnera.

Wśród prezentowanych utworów dramatycznych można było zauważyć zarówno dzieła wybitnych autorów klasycznych, takich jak Goethe, Schiller oraz Lessing, jak i utwory współczesnych twórców, przykładowo Hauptmanna. Program teatru nie omijał również dzieł o wyraźnych przesłaniach politycznych, w tym utworów sprzyjających ideologii nazistowskiej.

Niestety, zwieńczeniem działań artystycznych tej sceny był wrzesień 1944 roku, który oznaczał przełomowy moment w jej historii. W związku z mobilizacją większości aktorów do wojska, działalność opery i teatru zakończyła się nagle.

Po II wojnie światowej

Bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej, budynek teatru został splądrowany przez żołnierzy Armii Czerwonej, którzy wynieśli wszystko, co nie było na stałe przymocowane. W latach 1945-1964 teatr pozostawał w wyłącznym użytkowaniu Armii Czerwonej.

Dopiero w 1964 roku budynek został przekazany w ręce władz polskich, lecz wcześniej pozbawiono go wszystkich elementów wyposażenia, w tym kurtyny oraz systemu grzewczego. Po ustanowieniu województwa legnickiego, istnienie teatru stało się istotnym przedsięwzięciem dla budujących miejsce lokalnych władz partyjnych oraz administracyjnych.

Po zabezpieczeniu koniecznych funduszy rozpoczęto prace budowlane, które niestety doprowadziły do zniszczenia neoklasycznego charakteru zabytkowych wnętrz. Fasadę teatru pomalowano dopiero w noc poprzedzającą uroczyste otwarcie, korzystając z drabin strażackich, które zostały podstawione z polecenia wojewody.

Oficjalne otwarcie teatru miało miejsce 27 listopada 1977 roku i towarzyszyła mu premiera sztuki Lato w Nohant autorstwa Jarosława Iwaszkiewicza, w reżyserii Józefa Wyszomirskiego.

Współczesność

Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy, który został otwarty w 1977 roku, przez pierwsze lata istnienia funkcjonował jako Teatr Dramatyczny. Pod tą nazwą trwał aż do 1991 roku, kiedy to zmienił profil działalności, stając się Centrum Sztuki–Teatr Dramatyczny w wyniku połączenia z Wojewódzkim Domem Kultury i Galerią Sztuki. W 1999 roku przysłonięty został nowym imieniem, Heleny Modrzejewskiej, co podkreśliło jego znaczenie i tradycję.

Teatr regularnie uczestniczy w licznych konkursach i festiwalach, na których zdobywa czołowe nagrody. Wśród nich można wymienić Konkurs na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, Festiwal Sztuki Reżyserskiej „Interpretacje” odbywający się w Katowicach, a także Festiwal Szekspirowski w Gdańsku. Dodatkowo, spektakle Teatru Modrzejewskiej były prezentowane także poza Polską, w takich krajach jak Czechy, Niemcy, Wielka Brytania, Słowacja, Słowenia, Rosja, USA (2009), Argentyna (2013) oraz Turcja (2014).

Misją legnickiego teatru jest przekazywanie „prawdziwych historii w prawdziwych miejscach”. Spektakle są często wystawiane w wyjątkowych lokalizacjach, takich jak stare hale fabryczne czy zrujnowane kina, co sprawia, że sztuka nabiera unikalnego charakteru. Historie, które są przedstawiane, często dotyczą samej Legnicy, co przyczynia się do podtrzymywania i utrwalania lokalnej tożsamości.

Wśród najbardziej znaczących produkcji Teatru Modrzejewskiej są następujące spektakle: Ballada o Zakaczawiu (2000, wersja TV 2002), Wschody i Zachody Miasta (2003, wersja TV 2005), Made in Poland (2004, wersja TV 2005), Otello (2006), Łemko (2007), III Furie (2011, wersja TV 2012), Orkiestra (2011, wersja TV 2013). Teatr zorganizował również Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Miasto” w 2007 i 2009 roku, którego sceną były legnickie przestrzenie w stanie ruiny, a także współorganizował Festiwal Teatru Nie-Złego w latach 2011 i 2012.

Reżyserzy, tacy jak Jacek Głomb, Lech Raczak, Piotr Cieplak, Paweł Kamza, Ondrej Spišák oraz Przemysław Wojcieszek, pracują w Teatrze Modrzejewskiej, wnosząc do jego działalności bogate doświadczenie i kreatywność.

Warto również wspomnieć, że 14 listopada 2017 roku teatr został uhonorowany Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, co stanowi wyraz uznania jego znaczenia w obszarze kultury i sztuki w Polsce.

---

Oceń: Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy

---