Johann Ernst Benjamin Bilse, urodzony 17 sierpnia 1816 roku w Legnicy, a zmarły 13 lipca 1902 roku w tym samym mieście, był nie tylko niemieckim dyrygentem i kompozytorem, ale także znaczącym popularyzatorem muzyki symfonicznej w regionie. Jego historia muzyczna zaczyna się w rodzinnej Legnicy, gdzie jego ojciec, Benjamin Bilse, prowadził zajazd „Zum Schwarzkretscham” (Pod Czarną Karczmą) na Przedmieściu Głogowskim.
Wiele w życiu Bilsego kształtowała jego wcześniejsza strata – jego ojciec zmarł w 1831 roku, pozostawiając matkę, Annę Rozynę z domu Stier, z piątką dzieci. Benjamin, rozpoczął naukę muzyki w 1830 roku w wieku 14 lat, ucząc się pod okiem legnickiego muzyka miejskiego, Ernsta Friedricha Scholza. To właśnie on nauczył Bilsego gry na skrzypcach, jak również współpracy w zespole muzycznym.
Bilse szybko pokazał swoje muzyczne umiejętności, grając na różnych instrumentach, takich jak harfa, róg, a nawet trąbka. Możliwe, że jego talent był w dużej mierze dziedziczony z rodziny, bowiem jego ojciec również był muzykiem i dał mu podstawy edukacji muzycznej. Dzięki wsparciu dwóch zamożnych mieszkańców Legnicy, Bilse mógł kontynuować naukę w Wiedniu, gdzie otrzymał szkolenie w zakresie dyrygentury oraz gry na skrzypcach. Jego nauczycielem był znany wirtuoz węgierskiego pochodzenia, Joseph Böhm.
W czasie swoich studiów, młody dyrygent grał w orkiestrze Johanna Straussa, gdzie jako pierwszy skrzypek zarabiał na swoje utrzymanie. Po powrocie do Legnicy w wieku 26 lat, Bilse zabiegał o posadę dyrektora miejskiej orkiestry. W końcu, 1 października 1842 roku objął to stanowisko. Szybko nawiązał współpracę z Friedrichiem Wilhelm Tschirchem, który został organistą i kantorem lokalnego kościoła.
W tym czasie Bilse zdołał skompletować pełną, wyjątkowo dobrze wyszkoloną orkiestrę symfoniczną. Ponieważ miejskie władze początkowo finansowały tylko sześć koncertów rocznie, Bilse postanowił pokryć dodatkowe honoraria dla muzyków z własnej kieszeni, podejmując się różnorodnych, dobrze płatnych kontraktów. Jego orkiestra koncertowała nie tylko w Legnicy, ale także w śląskich i czeskich uzdrowiskach, co znacznie przyczyniło się do jej popularności.
Bilse, wykorzystując otwarcie linii kolejowej Wrocław – Berlin w 1844 roku, zyskał nową możliwość szybkiego przemieszczania się z orkiestrą. Jego uznanie jako kompozytora i dyrygenta dorównywało wówczas sławie największych mistrzów XIX wieku, w tym Johannowi Straussowi. Koncertował w całej Europie, a w 1882 roku miało miejsce istotne wydarzenie - 54 muzyków z jego zespołu postanowiło założyć własną orkiestrę, znaną później jako Berliner Philharmoniker.
Po pewnym czasie Bilse próbował odbudować swoją orkiestrę, jednak w 1884 roku musiał wrócić do rodzinnej Legnicy. Wraz z legnicką orkiestrą, przez wiele lat występował w Dolinie Szwajcarskiej w Warszawie, prezentując także polskie utwory. Jego bliska relacja z Stanisławem Moniuszką sugeruje inspirującą współpracę infrastrukturalną w muzyce polskiej. Bilse był również aktywnym kompozytorem, tworząc wiele utworów na orkiestrę, w tym różnorodne tańce, które na trwałe wpisały się w dziedzictwo muzyki symfonicznej.
Odznaczenia
Benjamin Bilse, wybitny przedstawiciel swojej epoki, został wyróżniony licznymi odznaczeniami, które odzwierciedlają jego zasługi w różnych dziedzinach.
- Złoty Krzyż Zasługi Orderu Korony Wendyjskiej, 1875 (Meklemburgia),
- Order Świętego Stanisława III Klasy, 1876 (Rosja),
- Krzyż Kawalerski I Klasy Orderu Alberta, 1876 (Saksonia),
- Krzyż Kawalerski I Klasy Orderu Fryderyka, 1876 (Wirtembergia),
- Krzyż Kawalerski II Klasy Orderu Zasługi św. Michała, 1876 (Bawaria),
- Krzyż Kawalerski Orderu Hohenzollernów, 1880 (Prusy),
- Krzyż Kawalerski Orderu Danebroga, 1881 (Dania),
- Order Orła Czerwonego III Klasy z Kokardą, 1885 (Prusy),
- Order Lwa Zeryngeńskiego (Badenia),
- Order Medżydów (Turcja).
Przypisy
- KlaudiaK. Korfanty KlaudiaK., W tym domu w Legnicy mieszkał Benjamin Bilse, wybitny kompozytor. Dawniej była to też gospoda Zum Schwarzkretscham [online], Legnica Nasze Miasto, 25.04.2024 r.
- Jak legnicka orkiestra podbiła Europę. Ceniono jej koncerty bardziej od Straussa [online], wroclaw.wyborcza.pl [dostęp 18.02.2019 r.]
- Kultusministerium: Personalakten von Künstlern, Schriftstellern etc., 2023 Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz (archivdatenbank.gsta.spk-berlin.de)
- a b Biografia Benjamina Bilse na stronie domowej [online], bilse-gesellschaft.de [dostęp 29.02.2012 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Ryszard Misiek | Tomasz Kot (aktor) | Janusz Chabior | Jerzy Różycki (piosenkarz) | Marek Pająk | Jacek Grondowy | Marzena Kipiel-Sztuka | Anna Dymna | Joanna Jarmołowicz | Max Buchholz | Kuki (wykonawca) | Agnieszka Litwin | Jagoda Szmytka | Popek (raper) | Damian Kowal | Sebastian Plewiński | Patrycja KamolaOceń: Benjamin Bilse